لجبازی در کودکان قبل از سنین مدرسه (۰ تا ۶ سال) به تفکیک سنی

لجبازی یکی از رایج‌ترین رفتارهایی است که والدین در کودکان خردسال با آن مواجه می‌شوند. این رفتار، گرچه ممکن است برای والدین آزاردهنده باشد، اما بخشی طبیعی از رشد روانی و شناختی کودک به شمار می‌رود. در واقع، کودکان از طریق لجبازی، در تلاش برای ابراز استقلال، خواسته‌ها و هیجانات خود هستند. در این مقاله، به بررسی لجبازی در کودکان زیر سن مدرسه (۰ تا ۶ سال) به تفکیک سنی و راهکارهای مناسب برای مدیریت آن می‌پردازیم.

نوزادی تا یک سالگی (۰ تا ۱۲ ماه)

در این سن، هنوز رفتار لجبازانه به معنای واقعی شکل نگرفته است. اما ممکن است کودک با گریه‌های مکرر یا امتناع از غذا خوردن یا خوابیدن، نیازها و نارضایتی‌های خود را بیان کند. این رفتارها بیشتر غریزی و نشانه‌ای از ناآرامی جسمی یا نیاز به توجه هستند.

✅ راهکار: در این سن، توجه به نیازهای پایه‌ای کودک، حفظ آرامش، و برقراری ارتباط عاطفی قوی، بهترین پاسخ است.

یک تا سه سالگی (دوران نوپایی)

این دوره، اوج شکل‌گیری لجبازی در کودکان است. کودک نوپا به تدریج خود را جدا از والدین می‌بیند و تلاش می‌کند استقلال خود را ابراز کند. لجبازی‌هایی مانند «نه گفتن»، اصرار بر پوشیدن لباس خاص، یا امتناع از غذا خوردن، رفتارهایی رایج در این سن هستند.

✅ راهکار:

• به کودک گزینه‌های محدود بدهید (مثلاً بپرسید “این لباس رو می‌پوشی یا اون یکی؟”)
• موقعیت‌هایی ایجاد کنید که کودک احساس کنترل داشته باشد
• قاطع، اما مهربان باشید و از تنبیه‌های سخت‌گیرانه بپرهیزید

چهار تا شش سالگی (دوران پیش‌دبستانی)

در این سن، کودک توانایی کلامی بیشتری دارد و منطق ابتدایی در او شکل می‌گیرد. لجبازی ممکن است به شکل مخالفت‌های لفظی، بحث، یا حتی گاهی قهر کردن بروز کند. گاهی هم کودک از لجبازی به عنوان ابزاری برای جلب توجه یا نشان دادن قدرت استفاده می‌کند.

✅ راهکار:

• گفت‌وگوی منطقی و ساده با کودک داشته باشید
• به او یاد دهید چگونه احساسات خود را بیان کند
• الگوی رفتاری مناسب برای حل تعارض‌ها باشید
• از روش‌های تشویقی و تقویت رفتار مثبت استفاده کنید

نکات کلی برای مدیریت لجبازی در کودکان

• خونسردی والدین مهم‌ترین عامل در کاهش رفتارهای لجبازانه است
• ثبات در قوانین و انتظارات باعث ایجاد امنیت و کاهش لجبازی می‌شود
• گوش دادن فعال به خواسته‌های کودک حس دیده شدن به او می‌دهد
• تنبیه بدنی یا تهدید تنها منجر به تشدید تعارض و بی‌اعتمادی می‌شود

در پایان باید گفت که لجبازی بخشی طبیعی از فرآیند رشد کودک است و با رویکرد درست، نه‌تنها کنترل‌پذیر است بلکه می‌تواند به فرصتی برای آموزش مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی تبدیل شود. درک مراحل رشد و انتخاب واکنش مناسب در هر سن، کلید موفقیت والدین در این مسیر است.

همچنین میتوانید کتاب روانشناسی والدین سمی را مطالعه نمایید.